Obecną Naczelną Kierowniczką St. Harcerstwa jest druhna hm. Teresa Ciecierska
Organizacja Starszego Harcerstwa jest częścią składową Związku Harcerstwa Polskiego , na równi z Organizacją Harcerek i Organizacją Harcerzy.
Organizacja Starszego Harcerstwa jest organizacją dorosłych harcerek i harcerzy, którzy wychodząc z harcerstwa młodzieżowego chcą nadal pozostać w harcerstwie.
Celem Starszego Harcerstwa jest realizowanie zasad Przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego w świecie ludzi dorosłych w życiu osobistym, społecznym i publicznym.
Organizacja Starszego Harcerstwa tworzy wielką harcerską rodzinę ludzi dorosłych pracujących na różnych stanowiskach w różnych częściach świata do których zawsze się można zwrócić po pomoc i radę.
Organizacja składa się z Kręgów Starszoharcerskich, działających na podstawie przyjaźni, współpracy, wzajemnej pomocy, wolnego wyboru i samostanowienia na terenach poszczególnych Okręgów ZHP. Poza pracą wewnętrzną Kręgu dużą rolę w działalności Kręgów odgrywa praca społeczna, a w miarę możliwości i potrzeb, również pomoc harcerstwu młodzieżowemu.
Kręgi Starszo – Harcerskie tworzą w ZHP Organizację Starszego Harcerstwa.
Kręgi są zrzeszone w Okręgi Starszego Harcerstwa pod przewodnictwem Okręgowego Kierownika Starszego Harcerstwa, który wchodzi w skład Zarządu Okręgu ZHP w danym kraju..
Na czele Organizacji Starszego Harcerstwa stoi Naczelny/a Kierownik/Kierowniczka Starszego Harcerstwa, którego/ej organem pracy jest Główna Kwatera Starszego Harcerstwa.
Naczelny Kierownik Starszego Harcerstwa jest członkiem Naczelnictwa ZHP.
Poznanie Działalności i Pracy Starszego Harcerstwa
Dlaczego Organizacja Starszego Harcerstwa Rola wychowawcza Organizacji Harcerzy lub Harcerek kończy się kiedy młodzi dorośli w szeregach wędrowniczych wypracowali swoje „Kim jestem” i szukając swego losu idą w świat.
Jednak cykl życia harcerki czy harcerza nie kończy się na poznaniu swego „Kim jestem”; raczej to osiągnięcie stanowi po prostu zakończenie początku drogi rozwoju człowieka.
Przede wszystkim dla każdej osoby która opanowała swoje „Kim jestem”, naturalnym kolejnym krokiem jest wypracowanie współzależności pomiędzy sobą i światem, czyli obranym społeczeństwem. Na poziomie podstawowym, ten krok obejmuje szczególniejsze dopracowanie swego miejsca w świecie, lecz pod względem psychologicznym, ten krok kryje się za hasłem „Jakim jestem”.
Dodatkowo, młodzi, dojrzali dorośli dalej pragną współdziałać z osobami z którymi posiadają wspólne poglądy życiowe, a szczególnie pragną utrzymywać więzi z osobami z którymi, przeżyli wiele lat do kształtujących doświadczeń.
Poza tym, są to dorosłe osoby, które w pełni potrafią wziąć odpowiedzialność za osobiste samokształcenie, a więc nie mają potrzeb na usługi organizacji harcerek czy harcerzy, których największą zaletą jest pomoc w ukierunkowaniu wychowania osoby na drogę życia wskazaną przez Przyrzeczenie Harcerskie.
Aby zaspokoić powyższe potrzeby, powstała kolejna Organizacja wewnątrz ruchu harcerskiego, której rolą jest umożliwienie form działania osobom dorosłym, którym harcerska idea życia jest bliska. Tą organizacją jest Organizacja Starszego Harcerstwa.
Starsze harcerstwo jest naturalnym, następnym krokiem dla młodych dorosłych którzy przeszli prawdziwy program wędrowniczy.
Jeden z celów Związku Harcerstwa Polskiego jest „wprowadzenie zasad ideologii harcerskiej do życia publicznego”. I jest to pogląd skuteczny, ponieważ idea harcerska nie jest wyłącznie dla młodych i rozumiemy, że wpłynięcie na dorosłe społeczeństwo wymaga więcej niż kształtowanie jego dzieci. Ten cel jedynie może być osiągnięty przez osoby dorosłe, czyli nie jest to cel pierwotny dla harcerskich organizacji młodzieżowych.
Bez osiągnięcia tego celu, będzie coraz słabsze zrozumienie, zainteresowanie i szanowanie harcerskiej ideologii wśród społeczeństwa. Wprowadzenie wartości i ideałów harcerskich poznanych w młodych latach do codziennego życia społecznego wymaga organizację dorosłych, która jest gotowa podjąć się tego zadania.
Cele i Zadania Organizacji Starszego Harcerstwa
Cel i zadanie Starszego Harcerstwa, w oparciu o zrozumienie Przyrzeczenia Harcerskiego na tle dorosłej osoby oraz zdrowego społeczeństwa można określić następującymi punktami:
- Utrzymywanie braterskiego środowiska, w którym istnieje i rozwija się harcerski styl życia i nie ustaje praca nad sobą.
- Utrzymywanie polskości, języka i kultury polskiej, pogłębianie wiedzy o Polsce i jej historii. Informowanie społeczeństwa kraju zamieszkania o Polsce i sprawach polskich.
- Praca społeczna na terenie zamieszkania.
- Współpraca i wzajemna pomoc w oparciu o braterską przyjażń i harcerską atmosferę Kręgu, kształtowanie charakteru i osobowości człowieka wielu kultur.
- Zdobywanie i pogłębianie wiedzy w różnych dziedzinach, zależnie od zainteresowań indywidualnych członków i grupowych członków Kręgu.
- Rozwijanie inicjatywy, zdolności i zainteresowań.
- Rozpowszechnianie harcerskiego stylu życia własną postawą harcerską.
- Skautowanie wszelkiego rodzaju.
- Wiele radości, uśmiechu i pogody życia.
- Udzielanie wzajemnej pomocy członkom Kręgu w potrzebie.
Kręgi Starszoharcerskie
Starsze Harcerstwo zorganizowane jest w Kręgi Starszoharcerskie, które same tworzą się z racji zainteresowań grupy młodych dorosłych, którzy chcą dalej działać razem poza organizacjami młodzieżowymi. Kręgi mogą być jednej płci, ale naogół kręgi są obydwu płci – dla dorosłych w wieku starszoharcerskim, takie działanie staje się normalne i często nawet wskazane.
Zalecane jest żeby znaczna ilość członków danego kręgu posiadała przebyte przeżycia z harcerstwa młodzieżowego, ale do niedawna nie było wymagane żeby osoby które chcą wstąpić do kręgu posiadały doświadczenie harcerskie i były po przyrzeczeniu harcerskim. Z racji kultywowania ruchu harcerskiego wśród społeczeństwa, jest nawet wskazane aby w kręgach brały udział osoby które nigdy nie posiadały munduru harcerskiego jednak, obecnie nowi pełni członkowie kręgów muszą już mieć złożone przyrzeczenie w innej organizacji harcerskiej.
Krąg Starszoharcerski jest poprostu grupą doroslych osób (młodych wiekiem i/lub młodych duchem), która chce utrzymać kontakt i koleżeństwo, posiada zamiłowanie do ruchu harcerskiego, którym harcerska idea życia jest bliska i chcą służyć społeczeǹstwu. Niektórzy porównują Kręgi Starszoharcerskie do organizacji Alma Mater przy wielu uniwersytetach, które składają się z osób które w tej uczelni ukańczali studia i którym zależy na tym, by ta uczelnia w przyszłości dalej przynosiła przyszłym pokoleniom takie same możliwości nauki.
I owszem, Starsze Harcerstwo często odgrywa taką rolę w stosunku do harcerstwa młodzieżowego, ale Kręgi Starszoharcerskie mają dużo szersze pole do popisu.
Działalność Kręgów Starszoharcerskich
Działalność Kręgów można podzielić następująco:
- Służba
- społeczna – polskiemu społeczeństwu w Kanadzie oraz kanadyjskiemu społeczeństwu: zespoły śpiewu, tańca, sztuki itp.
- narodowa – Kanadzie i Polsce – konferencje, wizytacje, przemarsze, akademie
- harcerska – pomoc przy jednostkach harcerskich młodzieżowych
- organizacyjne – w organizacjach polskich i kanadyjskich, organizacje kształtujące działalność kraju (NGO), organizacje akademickie, organizacje zawodowe.
- finansowe – zbiórki pieniędzy na dobre cele, organizowanie/wspieranie akcji zarobkowych.
- Nauka
- wieczory tematowo-dyskusyjne z prelegentem
- kursy na upoważnienia kanadyjskie
- wymiana wiedzy, doświadczeń i zdań na różne tematy pomiędzy fachowcami
- poznanie jak różne sprawy załatwia się w Kanadzie – inwestycje, kupno domu itp.
- dzielenie się informacją współczesną – możliwości pracy, nowe technologie itp.
3. Przeżycia
- zwiedzanie miejsc, terenów, zabytków, interesujących punktów turystycznych
- spływy, biwaki, wycieczki, rejsy, weekendy na łonie natury
- wakacje – kampingi, wyjazdy do innych krajów, trasy turystyczne
- obozy, złazy, skałki.
- Zajęcia Kręgów są tak różne jak zainteresowania ich członków. Ważne jest tu podkreślić, że Krąg nie posiada nadrzędnej instancji programowej. Struktura Starszego Harcerstwa istnieje tylko aby utrzymać administrację, wspierać kręgi w ich akcjach, gdzie to jest możliwe, i propagować rozwijanie Kręgów na terenach gdzie dane osoby współdziałają ze społeczeństwem.
- Zajęcia towarzysko/społeczne
- pikniki, wycieczki w teren o różnych porach roku oraz inne spotkania razem z rodzinami członków na świeżym powietrzu.
- sekcje sportowe, tematowe, wykonawcze, harcownicze.
- potańcówki, spotkania w prywatnych domach (party), wesela.
-opłatki, Mikołajki, jajka, Andrzejki, itp. - wieczory towarzyskie w ciekawych obiektach – galerie obrazów, w teatrze, jachty, muzea itp.
Jak Kręgi Pracują
Kręgi często używają różne formy pracy w których ich członkowie wyrobili fachowość przechodząc przez młodsze harcerstwo, ale sposób użycia tych form jest towarzysko-wzajemny raczej niż rozkazodawczy (chyba że akurat tak sobie Krąg zdecyduje, że chce dane zajęcie przeprowadzić). Krąg przygotowuje proponowany program na Radzie Kręgu, którą zwołuje i prowadzi Kierownik Kręgu. Kierownik Kręgu jest wybrany przez normalne głosowanie wszystkich członków Kręgu upoważnionych do głosowania (najczęściej wymaga to uregulowanej rocznej składki) na walnym zebraniu Kręgu. Funkcje w Radzie Kręgu są także wybrane przez głosowanie na walnym zebraniu, albo członkowie sami zgłaszają się na pewne funkcje, albo Kierownik prosi innych członków żeby pełnili funkcje administracyjne takie jak: zastępca kierownika, sekretarz, skarbnik i kronikarz. Sam program jest zatwierdzony na spotkaniu (zbiórce) całego Kręgu.
Warto tu zauważyć kilka podstawowych cech prowadzenia Kręgów:
- Kręgi nie mają drużynowych – tylko kierowników, czyli pierwszy z rówieśników.
- Kręgi decydują co robią na Radzie Kręgu – nie ma spotkań Komendy Kręgu.
- Kierownik Kręgu nie decyduje kto pełni funkcje programowe – zainteresowani członkowie decydują.
- Nie ma przymusowej obeności na większości zajęć Kręgu – kto może i chce bierze udział.
- Program kręgu (oprócz sekcji) jest zatwierdzony na zbiórce lub walnym zebraniu kręgu przez wszystkich obecnych.
Programowo, członkowie kręgu którzy są zaintersowani danymi zajęciami tworzą sekcję, ustalają jej program, i wybierają spośród siebie kierownika tej sekcji. Sekcja działa dopóki jej członkowie mają zainteresowanie, chęć i czas na branie udziału w zajęciach sekcji. W innym wypadku sekcja przestaje istnieć.
Rada Kręgu ustala zajęcia programowe dotyczące całego kręgu, np. Opłatki, pikniki, Wielkanocne Jajko, wyjazdy na weekendy, udział w przemarszach, skapkach itp.
Program nie jest stały. Dostosowany jest do wieku i fizycznych możliwości członków kręgu. Istnieje w Kanadzie przynajmniej jeden krąg który działa od przeszło 60 lat. Oczywiście jego zajęcia dzisiaj są inne od jego zajęć 60 lat temu.
Nowy krąg jest najczęściej zakładany przez towarzyską grupę mężczyzn i kobiet, która razem przeszła przez lata młodzieżowego harcerstwa, czyli wspólnie się znali, kolegowali, osiągali i przeżywali, i chcą utrzymać lub rozwijać swoją znajomość po wyjściu z szeregów wędrowniczych. Często w takiej grupie znajdzie się jeden instruktor/lub instruktorka, który będąc doświadczonym w organizowaniu i prowadzeniu jednostek, bierze czołową rolę aby ten krąg zorganizować i pomóc prowadzić.
Członkowie i Życie w Starszym Harcerstwie
Członkiem kręgu może być jakakolwiek osoba po Przyrzeczeniu Harcerskim posiadająca pełne prawa dorosłego w danym kraju zamieszkania (przeważnie jest to 18 lat).
Nowa osoba która chciałaby wstąpić do kręgu musi mieć sponsora który tą osobę przedstawia i świadczy co do jej charakteru, podejścia do życia, zaintersowania, motywacji wstąpienia do kręgu itp. Członkowie kręgu decydują prostym głosowaniem czy należy tą osobę przyjąć do kręgu, czy nie.
Warto tu podkreślić, że ponieważ Starsze Harcerstwo jest oddzielną organizacją, tak samo jak Organizacja Harcerzy, Organizacja Harcerek czy Organizacja Przyjaciół Harcerstwa, nie ma żadnych ograniczeń co do uczestnictwa osób z tych innych organizacji; czyli osoby które spełniają warunki wejścia do (lub zorganizowania) kręgu mogą także należeć do innych harcerskich organizacji.
Starsze Harcerstwo wewnętrznie nie tytułuje się stopniami z innych organizacji harcerskich. Nie mniej respektuje wiedzę i doświadczenie osób które posiadają stopnie harcerskie i respektują autorytet przyznany pełnym instruktorom i instruktorkom z innych organizacji harcerskich.
Natomiast, w reprezentacji Starszego Harcerstwa na poziomie związku, kierownicy starszego harcerstwa używają swój stopień zdobyty w innych organizacjach zawartych w danym związku aby dać innym uczestnikom danego zebrania kontakt dla ich wypowiedzi w stosunku do mówcy charakteru, umiejętności i doświadczenia harcerskiego.
W starszym harcerstwie mundury, nie są przymusowe, lecz mocno zalecane. Najczęściej, kiedy jednostki starszego harcerstwa zbierają się razem na spotkanie formalne, ustalają jednolity ubiór np. (dla kobiet białe bluzki i granatowe spódnice, a dla mężczyzn koszule i spodnie ustalonego jednolitego koloru – zielony, granatowy, brązowy, kaki itp.) oraz krajki jednolite dla całego kręgu.
Natomiast członkowie kręgu którzy pomagają przy organizacjach młodszego harcerstwa z racji służby, dążą do tego aby nosić normalny mundur harcerski kraju w którym istnieje dany krąg.
Niektóre kręgi noszą po prostu mundur harcerski na formalnych spotkaniach – jest to decyzją kręgu. W starszym harcerstwie nie ma konieczności jednolitych mundurów harcerskich – każdy kto posiada mundur harcerski z jednostek w których brał udział może go nosić (o ile nadal mu pasuje).
Starsze harcerstwo posiada swój symbol – jest nim granatowa lilijka wewnątrz zamkniętego koła (czyli symbol ruchu harcerskiego pośrodku symbolu kręgu).
Także każdy krąg posiada swoją krajkę lub chustę, którą chęsto nosi idąc w teren lub uczestnicząc w społecznych spotkaniach jako krąg.
Kręgi także mają swoją obrzędowość. Mają różne obrzędy, tak jak przyjęcie nowego członka, obrzędy ognisk, spotkań (rozpoczęcie i/lub zakończenie zbiórki) i inne. Są to obrzędy które często mają swoją historię i dla ich członków głębokie znaczenia. Nie ma żadnych przymusowych obrzędów dla kręgów.
Kręgi także nie mają żadnej przymusowej musztry, lecz często kręgi używają formy musztry po to by uwydajnić zorganizowanie się, oddając odpowiedni honor (fladze narodowej, sztandarom harcerskim itp.) lub aby uczcić swoje korzenie w organizacjach młodzieżowego harcerstwa, jego tradycjami lub formami pracy.
Zasadniczo, wszystkie formy pracy młodzieżowego harcerstwa są dostępne starszemu harcerstwu, z tym że członkowie sami decydują z których form chcą korzystać, oraz w jaki sposób, kiedy i w jakich okolicznościach.
Postępowanie Członka Starszego Harcerstwa
Prawie wszystkie kręgi starszoharcerskie są obydwu płci. Jest to nie tylko normalne, ale także zdrowe i nawet wskazane. Mówimy tu o dorosłych osobach, które najczęściej są bardziej rozsądni niż przeciętni ludzie w społeczeństwie w którym dany krąg się znajduje.
Jest to także zupełnie normalne, żeby niektórzy kawalerowie zakochali się w panienkach i przeciwnie. Z czasem mogą powstać małżeństwa wewnątrz kręgu, a potem w pewnych zajęciach programowych kręgu – pikniki, wyjazdy, obchody św. Mikołaja – biorą udział też i dzieci kręgowe. Koedukacja w starszym harcerstwie jest nie tylko prostym uczestnictwem w kręgu, często prowadzi do pozytywnych spotkań towarzyskich dla młodych osób z podobnymi poglądami na życie.
Oczywiście, podczas spotkań kręgu, a specjalnie podczas formalnych spotkań, kiedy krąg pokazuje się na zewnątrz, członkowie kręgu dążą do tego żeby przedstawiać się porządnie, fachowo, dojrzale, jako poważna harcerska jednostka. I tu wchodzą normy życia danego społeczeństwa. Kręgi respektują te normy zachowania się i wiedzą jak się zachować pośród szerszego społeczeństwa, rozumią jak się zachować żeby godnie reprezentować swój krąg i organizację starszego harcerstwa.
Starsze Harcerstwo, w myśl idei harcerskiej, postępuje podczas wszystkich swoich zajęć, czy to są wewnętrzne czy zewnętrzne, według najwyższych standartów etyki w społeczeństwie. Starsze Harcerstwo widzi siebie jako doroslą reprezentację tego czym jest harcerstwo, i zawsze dąży do tego by społeczeństwo, widząc starsze harcerstwo podczas ich zajęć, wyszło z pełnym uznaniem i szacunkiem dla idei harcerskiej, jej zwolenników oraz całego ruchu harcerskiego.
Struktura Organizacji Starszego Harcerstwa
Starsze Harcerstwo posiada bardzo prostą strukturę, ponieważ wszystkie jednostki powyżej kręgów są wspierające, i wyłącznie administracyjne. Tak jest ponieważ kręgi nie są jednostkami wychowawczymi, lecz jednostkami samo wykonawczymi, które umożliwiają okazję do samopolep-szenia i samokształcenia tym członkom którzy chcą z tej okazji korzystać. Czyli kręgi różnią się od drużyn w młodszym harcerstwie, nie mają obowiązku wychowawczego, raczej obowiązek do umożliwienia okazji do głębszego wypracowania osobistego „Jakim jestem” dla członków kręgu którzy w danej dziedzinie tego szukają.
Wszystkie kręgi na terenie danego Okręgu podlegają Okręgowemu Kierownikowi Starszego Harcerstwa. Wszyscy ci kolejnie podlegają Głównej Kwaterze Starszego Harcerstwa, na czele której jest Naczelny Kierownik Starszego Harcerstwa.
Starsze Harcerstwo posiada swoje regulaminy organizacyjne, oraz znajduje się we wszystkich kluczowych częściach regulaminów Związku Harcerstwa Polskiego.
Ostatnia Myśl
Zdrowa organizacja starszego harcerstwa jest kluczowa aby zapewnić zdrowy cykl życia Związku Harcerstwa Polskiego. Warto zauważyć, że osoba należąca do starszego harcerstwa najczęściej dłużej należy do swojego kręgu niż bezpośrednio do jakiejkolwiek innej jednostki harcerskiej w którejkolwiek innej młodzieżowej organizacji harcerskiej.
Ponieważ starsze harcerstwo pełni tak krytyczną rolę w cyklu zycia związku, organizacja ta posiada taką samą ważność i takie same przywileje jak organizacje harcerek i harcerzy.
Bez starszego harcerstwa składającego się z aktywnych kręgów składających się z członków w różnych etapach życiowych, ¾ trybu życia przeciętnej osoby stałoby się bez możliwości uczestniczenia w ruchu harcerskim.